Alt ıslatma, psikoloji literatüründeki adıyla enürezis, çocuklarda görülen psikolojik bozukluklar söz konusu olduğunda ele alınan sorunlardan biridir. Neredeyse her 10 çocuktan birinde görülebilen alt ıslatma sorunu, sadece yaşandığı çocukluk döneminde değil, yetişkinlikte de kişi üzerindeki olumsuz etkisi açısından son derece önemli bir konudur.
Enürezis, çocuklarda en az beş yaşından sonra istemsiz, yineleyici, gündüz ve/ya da gece idrar kaçırma olarak tanımlanmaktadır. Enürezis çocukluk çağında sık görülen, çocuğu ve ebeveynini değişik açılardan etkileyebilen ve altta yatabilecek muhtemel bir sebep dolayısıyla önem arz eden sosyal ve tıbbi bir sorundur. 5 yaşın üzerindeki altını ıslatmalar enürezis olarak adlandırılır.
Nedenleri;
1. Biyolojik Etkenler;
- Ailevi Yatkınlık: Enüretik çocukların %70-75’inin birinci derecedeki akrabalarında da enürezis görülmektedir.
Uyku Bozuklukları: Uyku bozukluğunun enürezise yol açtığı konusu tartışmalıdır.
- Üriner Sistem İle İlgili Faktörler: Üriner sistemin yapısal ve nörolojik anormallikleri, üriner sistem ve mesane enfeksiyonları enürezise yol açabilmektedir.
Gelişimsel Sorunlar: Enürezisi olan bazı çocuklarda aynı zamanda konuşmada ve yürümede de gecikme görülmektedir.
- Hormonal Etkenler: Sağlıklı insanlarda geceleri antidiüretik hormon (ADH) salınımının artmasına bağlı olarak idrar miktarı gündüze oranla iki-üç kat azalmaktadır. Yaşamın ilk yılında bu normal ritim henüz gelişmemiştir. ADH salınımının geceleri artması ile açıklanan bu değişim, üç yaş civarında tamamlanır. Enüretik çocuklarda bu değişim tamamlanamaz ve bu nedenle geceleri üretilen idrar miktarı azalmaz.
- Diğer Nedenler: Mesanenin yetersiz boşalması, enterobius vermicularis gibi barsak parazitleri, kronik böbrek yetmezliği, meningomiyolosel, spinal kord tümörleri, konvülsiyonlar, nörojen mesane gibi nörolojik bozukluklar, üst hava yolu obstrüksiyonu sekonder enürezis nokturnanın altta yatan diğer organik nedenleri olabilir. Ayrıca çocuklarda diabetes mellitus, diabetes insipidus, orak hücreli anemi, gece alkol veya kafein alınmasına bağlı olarak poliüri görülebilir. Epilepsili çocuklarda gece uykuda gelen nöbetler sırasında altını ıslatma olabilir.
2. Psikososyal Etkenler
Enürezisin etiyolojisinde psikososyal etkenler başta gelmektedir. Bunlar tuvalet eğitimi ile ilgili sorunlar, zorlu yaşam olayları ve eşlik eden psikiyatrik durumlar olarak ele alınmıştır.
Tedavi Yöntemleri;
Tedavi yönteminin seçimi nedensel etkenlere, çocuğun yaşına, sorunun sıklığına, sonuçlarına ve tedavinin aciliyetine göre yapılır. Enürezis nokturna tedavisinde çeşitli tekniklerden birkaçının birlikte kullanılması önerilir. İlaç tedavisine ancak zorunlu durumlarda başvurulmalıdır. Alt Islatmada genellikle Nonfarmakolojik (İlaçsız) tedavi uygulanmaktadır
- Kayıt Tutma ve Ödüllendirme; Çocuğa karşı pozitif bir tutum ve kuru kalması için motive edilmesi tedavinin önemli bir kısmını oluşturur. Tedavide kayıt tutulması ve ödüllendirme teknikleri hem çocuğun motivasyonunu arttırıcı hem de sorumluluk verici yöntemlerdir. Çocuk ıslak ve kuru geceleri bir takvim üzerine işaretler, ya da not eder. Bunları kesinlikle çocuğun kendisinin yapması sağlanmalıdır.
- Sıvı Kısıtlaması ve Gece Uyandırma; Akşam yemeğinden sonra sıvı alınmasının kısıtlanması uykudaki idrar miktarını azaltabilir.
Mesane ve Sfinkter Eğitimi; çocuk belirli saatlerde idrar yapmaya alıştırılır.
- Alarm Sistemleri: Alarm sistemlerinin kullanılması için özel yapılmış yataklardan yararlanılmaktadır.
