Meditial

Tendonlar kas ile kemik arasında uzanan yuvarlak, oval veya yassı bir dokudur. Tendon hastalıkları yumuşak doku romatizmaları içinde yer alan bir hastalık grubudur. Tendon hastalıklarının kronikleşme eğilimi ve tekrarlama ihtimali yüksektir. Fizik tedavi, ortopedi ve nöroloji polikliniklerine başvuran hastaların önemli bir kısmı yumuşak doku romatizmalıdır.
Tendon hastalıkları tendonu oluşturan yapıların herhangi birinde olabilir. Farklı nedenlerle ve tendonun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilir. Bu hastalıkları birbirinden ayırmak güçtür. Bunlar bir arada da olabilirler. Tendon hücreleri biyolojik olarak aktiftirler ve tendonu sürekli yenilemek ve oluşan hasarları onarmakla görevlidirler. Hasarın onarım kapasitesinden fazla olması veya onarım kapasitesinin azalması tendon hastalıklarına neden olur.

1.Aşil Tendon Hastalıkları
Ayak ve ayak bileğindeki en sık karşılaşılan sorunlardandır. Sporcularda performansı en çok etkileyen ve kronik sakatlıkların kaynağıdır. Aşil tendon problemlerinde anatomik faktörler önemlidir. Yapışma yerinin 2-6 cm proksimali göreceli olarak daha az damarlı (hipovasküler) bir alana sahiptir. Biyolojik onarım bu nedenle sorunludur. En sık rüptürler (yırtık) bu bölgede görülür.

Aşil Tendiniti;
Yapışma yerinde ise tedavisi daha uzun ve zordur. Hastalar sıklıkla; Kemik tendon bölgesinde egzersiz sonrası ortaya çıkan ağrı ( keskin-yanma ve künt gençler keskin - yaşlılar künt bir ağrı) meydana gelir. Duyarlılık tam yapışma bölgesi veya hafif dış- yan taraftadır. Hareketle, uzun süre ayakta kalmakla, koşmakla, yokuş yukarı koşmakla ağrı artar. Ayak bileği yukarı aşağı hareketleri ile (Planter fleksiyon ve dorsifleksiyon) çıtırdama hissi oluşur. Hastalık;

• Sporcularda( İnsersiyonel tendinopati aktif kişilerde daha)
• Orta yaş ve üzeri
• Atletik kapasitesi düşük kişilerde görülme olasılığı yüksektir.
• Aşırı kilolu insanlarda daha sık görülür. Ayrıca;
• Ani antreman ve koşulan mesafedeki değişiklikler,
• Sert ve engebeli yüzeylerde yapılan egzersizler
• Yetersiz germe
• Ayak ve arka ayaktaki biyomekanik sorunlar ( arka ayak valgusu ve ayak pronasyonu, cavus foot,)
• Uygun olmayan malzeme ( ayakkabı) gibi faktörler hastalığın ortaya çıkışını kolaylaştırır.

Konservatif Tedavi;

• Soğuk uygulama
• ilaçlar ( Non steroidal anti enflamatuar ilaçlar)
• Topuk yükseltici kamalar ve tabanlıklar( genellikle 1/4 -1/2 inch)
• Germe ve güçlendirme egzersizleri
• Steroid enjeksiyonu
• Aprotinin
• Biyomekanik sorunlar ortozlarla düzeltilmelidir.
• Yüzme, jogging, su içinde koşular ve açık zincir çalışmaları kondüsyonun korunmasında etkilidir.
• Tedavinin başarısı, kişinin aktivite düzeyi ile ilişkilidir.

Cerrahi Tedavi;

• Konservatif tedaviye yanıt yoksa cerrahi tedavi yoluna gidilir.
• Amaç; sağlıklı ve fonksiyon gören bir tendon bütünlüğü sağlanmasıdır.
• Belirginleşmiş posterolateraldeki kemik çıkıntı temizlenir.
• Hem yapışma yeri tendiniti hemde yapışma yerinde olmayan tendinit de uzun süreli konservatif tedavi denenmeden cerrahi tedaviye geçilmemelidir.
• Konservatif (cerrahi olmayan) yöntemler oldukça etkindir.

Aşil kopması;
Tendon kopmaları içerisinde en önemli tendon yaralanmasıdır. Özellikle orta yaştaki erkeklerde, futbol ve basketbol sırasında ani zorlama sırasında oluşur. Aşil kopmasında tendonun koptuğu yer kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Çoğunlukla kopma, tendonun topuk kemiğine (kalkaneus) yapıştığı yerin yaklaşık 3-4 cm üst kısmında olur. Daha az sıklıkla da topuk kemiğine yapıştığı yerden olur ki bu daha ciddi bir sakatlıktır.
Aniden, bıçak saplanır gibi ağrı veya alt bacakta bir şeyin koptuğunu hissi en tipik bulgudur. Parmak ucunda yükselen kişinin aniden topuğu yere değer, yürüyemez, adım atmak isterse topuğun hemen biraz yukarısı ağrır. Kısa zamanda Aşil tendonu üzerinde ağrı ve duyarlılık olur. Yırtık olan yerde ellemekle boşluk hissi gelmesi tanıda yardımcıdır. Gecikmiş olgularda aradaki boşluk iyileşme dokusu ile dolsa bile, ayak bilek hareketinde güçsüzlük vardır.
Cerrahi ve konservatif (ameliyatsız) yöntemler halen uygulanmakta ise de, son yıllarda cerrahi girişim daha yaygın kullanılmaktadır. Her iki yöntemin kendisine özgü üstünlükleri vardır.

2.Sinovit ve Tenosinovit 
Vücudumuzda yer alan eklemlerin büyük kısmının iç yüzünü döşeyen bir zar bulunmaktadır. Bu zara “sinovyum”, sinovyum içeren eklemlere de “sinovyal eklem” denir. Bu zarın iltihabına “sinovit” adı verilir. Sinovit varlığında bu zar kalınlaşır ve eklemde ağrı, şişlik, ısı artışı, kızarıklık ve hareket kısıtlılığı gibi belirti ve bulgular ortaya çıkar. Sinoviyal eklemlere; el ve ayak parmak eklemleri, el bileği ve ayak bileği eklemleri, dirsek, diz, omuz ve kalça eklemleri Sinovit ve Tenosinovit örnek verilebilir.

Tenosinovit;
Tendon, kasın incelerek bir kılıf halinde kemiğe yapışan bölümüdür. Kiriş olarakta adlandırılabilir. Sinovyal eklem çevresindeki kimi tendonların eklem içine uzanan kısmı eklem zarıyla bütünleşerek devam eder. Bu tenosinovya olarak adlandırılan dokunun iltihabına da ‘‘tenosinovit’’ denir. Sinovit ve Tenosinovit İltihaplı romatizmal hastalıkların seyrinde ortaya çıkabildiği gibi sıklıkla günlük hayatta tekrarlayan aşırı kullanıma bağlı mikro yaralanmalar sonucu görülebilmektedir. İltihaplı kiriş kılıfının üstündeki bölge ağrılı ve duyarlıdır. İlgili eklemin dinlendirilmesi ve takiben günlük 2’şer saat arayla 10-15 dakikalık soğuk kompres uygulaması ve uygun antienflamatuar ilaç kullanımı tedavi seçenekleridir. Hareket etmesini önlemek için bilek 3-4 gün süreyle istirahat ateline alınabilir.

Sinovit ve Tenosinovit Yapan Durumlar;

Romatoid Artrit
Romatoid artrit sinovyumun iltihabı ile başlar, kıkırdak, kemik, tendon bağ ve çevre dokularda harabiyet yapabilir. Genellikle birden fazla eklemi tutar ve yaşam boyu devam edebilir. Ataklar arasında uzun süreli sessiz dönemler görülebilir. Nedeni tam olarak ortaya konamamış olan bu hastalık, kişiden kişiye de büyük farklılıklar gösterebilmektedir. Genellikle genç-orta yaşlı erişkinlerin hastalığıdır ve kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülür.

Ankilozan Spondilit
Ankilozan spondilit bel, sırt, boyun omurlarını tutan kronik romatizmal bir hastalıktır. Omurganın hareketini sağlayan eklem ve bağlarda gelişen iltihap sonucunda, eklem hareketleri kısıtlanabilir. Omurga dışında kalça, omuz, diz ve ayak eklemlerinde de tutulum olabilir. Ağır seyreden vakalarda omurganın hareketleri tamamen kısıtlanabilir. Ankilozan spondilit erkeklerde kadınlardan daha sık görülür ve genellikle erken yaşlarda başlar.

Geçici Sinovit
Geçici sinovit çocuklarda kalça ağrısının en sık nedenidir. Hastalık zamanla kendisini sınırlandırmaktadır. Fakat hastalığa ait belirtilerin kalça ve çevresini ilgilendiren birçok ciddi durumla karışabilmesi nedeniyle ayırıcı tanıda önem kazanır. Yürümekte zorlanan hastanın kalça eklemi spazm nedeniyle ağrılı ve kısıtlıdır. Genellikle son 1 ay içinde geçirilmiş bir üst solunum yolu enfeksiyonu veya diş çıkarma öyküsü mevcuttur. Hastalığın şiddetli dönemi 2-3 gün sürer. Daha sonra eklem boşluğunda biriken sıvının geri emilmeye başlamasıyla tablo kısa sürede yatışır. Hastalığın çocukluk döneminde tekrarlayabileceği unutulmamalıdır. Yıllık nüks riski yüzde 4’tür.

Tetik Parmak
Genelde 40 yaş üstünde, diabetus mellitus veya inflamatuar romatizmal hastalık gibi kronik hastalığı bulunan kişilerde ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte el ve avucun aşırı kullanımını gerektiren bisiklet-motosiklet yarışçıları veya dağcılarda da görülebilmektedir. Tendon kılıfının enflamasyon nedeniyle şiştiği, kalınlaştığı için tendon parmak hareketleri esnasında yapması gereken kayma hareketinde güçlükle karşılaşılır. İlk başlarda kılıfın hasarlı bölümünde hereketin azalmasına bağlı olarak takılma ve ancak bir atlama hareketi ile rahatlama tarzında olan belirtiler, tedavi uygulanmaz ve olay ilerlerse kılıfın giderek kalınlaşması ve tendon hareketinin ortadan kalkması ve parmağın tetik çeker pozisyonda kilitlenmesi ile sonuçlanabilir.

Reaktif Artrit
Reaktif artrit geçirilmiş enfeksiyonu takiben bir veya daha fazla eklemde ortaya çıkabilen yangısal bir durumdur. Sistemik mikrobik enfeksiyonu takiben ortalama 1-4 hafta sonra gelişir. Reaktif artritin oluş mekanizması kesin olarak bilinmemektedir.. Başlangıçta diz ve ayak bileği gibi alt ekstremite eklemleri tutulurken, üst ekstremite eklemleri ve omurga tutulumu daha sonra tabloya eklenebilir. El ve ayak parmaklarında yaygın şişlik ve renk değişikliğinin izlendiği tablo sosis parmak olarak adlandırılır. Artrit ortalama 3-5 ay arası sürebilmektedir. Genelde ilk 1 yıl içinde bulgular yatışır. Sonraki 5 yıl içinde nüksler görülebilir .

Gut
Gut hastalığı akut seyirli, eklemlerde şiddetli ağrı, duyarlılık, kızarıklık, şişlik ve ısı artışı ile karakterize, ataklar halinde seyreden romatizmal bir hastalıktır. Kristal hastalığı veya damla hastalığı olarakta adlandırılmaktadır. Genellikle başlangıçta tek eklem tutulumu ile başlar ve sıklıklada ayak başparmak eklemi tutulur. Diz, dirsek ve el bileği gibi diğer eklemlerde etkilenebilir. Atakları tetikleyen nedenler arasında; aşırı alkol alımı, kırmızı et gibi pürinden zengin gıdaların fazla tüketilmesi, cerrahi girişim öyküsünün bulunması, genel vücut veya eklem travmasına maruz kalınması veya idrar sökücü ilaçların kontrolsüz kullanılması sayılabilir.
Dolaşımdaki ürik asitin eklemlerde dikiş iğnesine benzer kristaller şeklinde birikmesi sonucu artrit tablosu oluşur. Bu kristaller sadece eklem içinde oluşmaz. Ürik asit aynı zamanda cilt altında, kulak memesinde de birikir. Bu birikim sonucu oluşan lezyonlar tofüs olarak adlandırılır. Yine idrar yollarında aşırı birikimi veya atılımına bağlı böbrek taşları oluşabilmekte ve ciddi sorunlara yol açabilmektedir.

Septik Artrit
Septik artrit, eklemin çeşitli etken patojen mikroorganizmalarca tutulumu sonucu ortaya çıkabilen ciddi bir tablodur. Enfeksiyöz artrit, süpüratif artrit veya akut piyojenik artrit olarak da adlandırılır. Septik artritli olgularda genellikle ateş yüksekliği ve halsizlikle başlayan sürece müdahale edilmediği takdirde genel durumda gittikçe kötüleşme sonucu ölümcül olabilmektedir. Eklemde şişlik, kızarıklık, ısı artışı ve aşırı hassasiyet belli başlı bulgulardır. Genellikle tek eklem tutulur. Romatoid artritli hastalarda septik artrit birden fazla eklemin tutulması şeklinde olabilir. Diz ve kalça eklemi en sık tutulan eklemlerdir. Ayak bileği, dirsek, omuz ve el eklemleride tutulabilir. Diz eklemlerinde tanı kolay konabilir ancak kalça ve omuz ekleminde efüzyonun varlığı farkedilmeyip tanıda gecikme olabilir. Kan tablosu, eklem içi sıvının alınıp tetkik edilmesiyle kesin tanı konur. Tedavide uygun antibiyotiklerin başlanması ve takibi önceliklidir.