İnsaoğlu, hayatımının yaklaşık 3’te 1’ini uyuyarak geçirmektedir. Uzmanlar bir insanın günde ortalama 8 saat uyuması gerektiğini vurgularken, Thomas Edison uyumanın gerekli bir şey olmadığını ve zaman kaybı olduğunu savunuyordu. Peki, ozaman ne için uyuma gereksinimi duyuyoruz?

Bazı geceler uyku problemleri yaşarız ve böyle zamanlarda, yorgun ve sinirli hissetme ya da konsatntre olmada zorluklar yaşarız. Ancak; uyku beynimiz için düşündüğümüzden daha önemli bir eylemdir. Her ne kadar uyuduğumuzda beynimizin devreden çıktığını sansak da, uyku halınde beyin eylemsiz olmaktan çok daha ötesi bir duruma geçmektedir. Siz uykudayken beyin iki ana elektriksel aktivite deseni ile döngüye girmektedir. Bunlar hızlı göz hareketi uykusu yani REM dönemi ve yavaş dalga uykusu olarak ikiye ayrılmaktadır. Beyin daha çok gecenin başında yavaş dalga uykusundadır. Geniş rakamdaki beyin hücreleri boyunca elektriksel aktivitenin ağır ritimleri karakterize edilir. Gecenin devamında daha çok REM uykusuna gireriz. REM uykusunda ise sık bir şekilde canlı rüyalar görürüz. Böylece beynimiz tıpkı uyanık olduğumuz zamanki gibi aktivite desenleri göstermektedir.

Uyku Sırasında Beynimiz Ne Yapıyor?

Uykunun pek çok fonksiyonu vardır. Bunlardan ilki, gün boyunca yaşadığımız tecrübelerimizi hatırlamamıza yardımcı olmaktır. REM uykusu sırasında duygusal hatıralar ya da yöntemsel hafıza için önemli olduğu düşünülmektedir. Diğer bir yandan, yavaş dalga uykusunda, deneyimlerimizin ve ne bilindiğinin bilinçli kayıtları bulunan bildirimsel hatıraları depolayıp yansıttığı düşünülmektedir. Yansıtılan bu deneyimlerin hatıraları tıpkı bir sinema filmi gibi geri sarılıp tekrar ileri oynatılır. Hafıza için oldukça önemli olan tekrar oynatma bölümüne “Hipokampus” adı verilemektedir. Kahvaltıda ne yediğiniz sizin için çok önemli midir? Genel cevap tahmin edileceği üzere “hayır”dır. Bundan dolayı beyin ne unutacağı ve ne hatırlatacağı konusunda oldukça seçicidir. Uykunun önemli işlevlerinden birisi beynin anıları elemesi ve belirli şeyleri unutmamızı sağlamasıdır.

Uykusuz Kalırsak Ne Olur?

Kişi yeteri kadar uyumadığınıda; odaklanma problemi yaşar ve reaksiyon süreleri yavaşlar. Yaratıcılığınız ve problemleri sakince çözme ihtimaliniz düşer. Uykusuz olduğumuzda, siz uyanıkken beyniniz kendini birkaç saniye kapatmaya zorlar. Buna “mikro uyku adı verilir. Siz farkında olmadan birkaç saniye bilinçsiz kalma durumudur. Bu problem araba kazalarının ana sebeplerinden birini oluşturmaktadır.

Ayrıca yapılan çalışmalara göre her gün 1 saat eksik uyutulan çocukların agresif davranışlar sergileyip konsantrasyon ve dikkatinde eksiklikler görülmüştür. Sonuç olarak, eksik bir uykunun çocuğun sınıftaki davranışlarını olumsuz etkilediği saptanmıştır.

Uzun Dönemde Zararları Nelerdir?

Uykusuzluğun uzun dönem etkileri konusunda yapılan çalışmalar etik problemler nedeniyle eksiktir. Ancak, şizofreni, otizm ve alzheimer gibi beyin rahatsızlıklarıyla ilişkilendirilmektedir.