Epidural, anestezi niteliğinde bir ilaçtır ve omurilik çevresindeki hücre zarına enjekte edilerek uygulanır. Enjeksiyon sonrasında vücudun alt kısmı uyuşur ve artık acıyı, ağrıyı, sancıyı hissetmezsiniz. 

Epidural Anestezi (Ağrısız Doğum) ile Vajinal Doğum İlişkisi

Epidural analjezide normal doğum eyleminde gebenin bel bölgesinden (L2-3 ya da L3-4 seviyelerinden) özel bir iğne ile girilerek omuriliği saran zarın dışındaki bölgeye takılan bir kateterden lokal anestezik madde verilerek belden aşağısında ağrının hissedilmesini engellenmektedir. Böylece gebe doğum süreceni rahat geçirir. Halk arasında “prenses doğum’’ denilmektedir.

Epidural Anestezi ile Doğum Nasıl Ortaya Çıktı ?

1811-1870 yılları arasında yaşayan James Young Simpson kloroformun da eter kadar etkili olabileceğini gösterdi ve doğum anestezisinde kullandı. Kraliçe Viktorya’nın 1853’te Prens Leopold ve 1857 yılında Prenses Beatris’in doğumunda anestezi alması ile doğum analjezisi soylular ve alt sınıf arasında yaygın taraftar bulmaya başladı.İlk olarak 1900 yılında Kreis Basel’de bir obstetrisyen, spinal aralığına kokain enjekte ederek doğum ağrısının azalacağını belirtmiştir. 1921 yılında Sicard ve Forester, 1926 da Jansen isimli aratırmacılar epidural aralıktaki negatif basıncı bulmuştur. Cleland adlı aratırmacı tarafından torakolomber bölgeye ve sakral hiatusa katater yerleştirerek etkili bir doğum analjezisi sağlamıştır. James Simpson; eğer “bilinç kaybına neden olmayan lokal anesteziyi uygulayabilirsek doğum anestezisi daha fazla taraftar bulacaktır.” demiştir. Tarih Simpson’u haklı çıkarmış ve 1960’lı yıllardan sonra epidural anestezi yöntemin yayılmasıyla doğum analjezisi yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Epidural Anestezi kimlere yapılmaz ?

• Bel bölgesinde işlem yapılacak alanda infeksiyon varsa,
• Ciddi bel ameliyatı geçirilmişse,
• Kanama ve pıhtılaşma bozukluğu varsa,
• Tansiyonu aşırı düşükse,
• Beyin tümörü, kanaması vb varsa,
• Akli denge bozukluğu varsa 
• Kanı sulandırıcı ilaçlar kullanılıyor ise işlem yapılmaz.

Kimler Epidural Anestezi ile Doğum Yapabilir ?

• Gebenin gebelik sürecinin sorunsuz geçmesi
• Düzenli rahim kasılmalarının olması
• Rahim ağzının 4-7 cm açılmış olması
• Bebeğin baş geliş ve tek bebek olması
• Gebelik haftasının da 38-42 haftalarında olması
• Gebenin doğum sürecinde kendisinde olması gereklidir.

Epidural Anestezi ile Doğum Nasıl Yapırılır?

Gebenin kasılmaları düzenli olduktan sonra rahim ağzı %60-70 incelip, açıklığı 4 cm olmalıdır. Bu evre aktif faz evresidir ve kasılmalar gebeyi ciddi derecede rahatsız etmeye başlar. Bu evre de ilaç uygulanabilir. İlacın daha erken verilmesi kasılmaları etkileceğinden doğumu geciktirir. Geç uygulanırsa eğer; gebe gereksiz ağrı çekmiş olup, kasılmalar daha sık olacağından gebe işlem boyunca hareketsiz kalamayacak ve epidural uygulaması zorlaşacaktır. Gebe epidural anesteziye, kadın doğum uzmanı ve anestezi uzmanı ile karar verebilir. Her şey yolunda ise epidural anestezi ile doğum yaptırılır.

Epidural anestezi uygulanırken izlenecek yol;

• Girişimden önce gebenin damar yolu açılarak serum takılır.
• Gebenin tansiyonu ölçülür, kalp atımları dinlenir.
• Gebe NST ye bağlanır, bebeğin kalp atımları dinlenir.
• Gebe sol tarafına yan yatar ya da oturur pozisyonda olur
• Gebe çenesini göğüsüne dayar, kollarını omuzlarında çaprazlar ve olabildiğince öne doğru bükülüp, sırtını kamburlaştırır.
• Kataterin takılacağı bel bölgesindeki alan antiseptik solüsyonla temizlenir. Bölgeye steril örtüler örtülür.
• Kataterin gireceği bölge iğne ile uyuşturulur.
• Katater ciltten bel bölgesindeki omurların arasına itilerek epidural aralığa yerleştirilir.
• İçeride olan iğne çıkartılır ve kataterin dışarıda kalan ucu flasterler ile gebenin sırtına sabitlenerek kayması engellenir.
• Dışarıda kalan uçtan gereksinim halinde enjektör yardımıyla istenilen miktarda lokal anestezik ilaç yapılabilir.
• Katater yerleştirilip ilaç verildikten yaklaşık 15 dakika sonra gebe kasılmaları hissetmesine rağmen ağrı duymamaya başlar.
• Doğum uzarsa ve ya ilacın etkisi azalıp hasta ağrı duymaya başladığında ise ek doz verilebilir.
• Doğum gerçekleştirildikten sonra epizyotomide de ek bir anesteziye gerek kalmaz.
• Doğumdan sonra da hemen çıkartılabilir.

Epidural Analjezinin Gebeye Etkileri
Hipotansiyon, baş ağrısı, konuşma bozukluğu, kulak çınlaması, ağızda tat değişikliği (metalik tat), ağız çevresinde uyuşma, baş dönmesi, bilinç kaybı, ateş, titreme, uyuşukluk, bir süre hareket edememe, bel ağrısı, bulantı-kusma, enfeksiyon, kaşıntı ve nadiren solunum güçlüğü görülebilir.

Epidural Analjezinin Bebeğe Etkileri
Yenidoğanın erken dönemde emmeye başlamasını ve emzirme sürecini olumsuz etkilediği,oksitosin salınımını engelleyerek süt salınımını geciktirdiği görülmüştür. Ayrıca doğum sırasında da bebeğin emerek beslenme başarısını azalttığı görülmüştür.

Sonuç olarak; her gebe ağrısız ve sağlıklı doğum ister. Öncelikle gebelerin doğum ağrısı ve doğum korkusu ile ilgili eğitilmelidir. Gebeler bütün doğum yöntemlerini bilmeli, istediği zaman her soruyu doktoruna ve ebesine sormalı ve araştırmalıdır. Ülkemizde epidural anestezi yönteminin doğum ağrısı yönetiminde başarılı olduğu rapor edilmektedir.